Φάσμα του Αυτισμού και Σύνδρομο Asperger
...Σώπασε η αλεπού και βάλθηκε να κοιτάζει το μικρό πρίγκιπα.
- Σε παρακαλώ, ημέρωσέ με, του είπε….
- Τι πρέπει να κάνω; ρώτησε ο μικρό πρίγκιπας.
-Πρέπει να δείξεις μεγάλη υπομονή…. Στην αρχή θα κάθεσαι κάπως μακριά μου, να έτσι, μέσα στην χλόη. Εγώ θα σε παρατηρώ με την άκρη του ματιού και συ δεν θα λες τίποτε. Η γλώσσα είναι πηγή παρεξηγήσεων. Μα κάθε μέρα θα μπορείς να κάθεσαι λίγο πιο κοντά μου……
Την άλλη μέρα ο μικρός πρίγκιπας ξαναγύρισε.
-Καλύτερα να έρχεσαι πάντα την ίδια ώρα, είπε η αλεπού. Αν έρχεσαι ας πούμε στις τέσσερις το απόγευμα, εγώ από τις τρείς θα νιώθω κιόλας ευτυχισμένη…. Αν όμως έρχεσαι έτσι στην τύχη, δεν θα ξέρω πότε να στολίσω την καρδιά μου…
Έτσι ο μικρός πρίγκιπας ημέρωσε την αλεπού.
Από την ιστορία του
«Μικρού Πρίγκιπα»
Το φάσμα του αυτισμού
Ο όρος φάσμα του αυτισμού (autism spectrum disorder ή ASD) είναι σχετικά καινούργιος και αναφέρεται σε ένα γενικότερο ορισμό του αυτισμού που στην μία πλευρά του φάσματος περιλαμβάνει τον κλασικό αυτισμό που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Αυστριο-Αμερικανό ψυχίατρο Leo Kanner το 1943. Στην άλλη πλευρά του φάσματος του αυτισμού έχουμε τα άτομα τα οποία παρουσιάζουν την αυτιστική συμπτωματολογία σε πιο ελαφρά μορφή και έχουν δείκτη νοημοσύνης μέσο φυσιολογικό ή μεγαλύτερο του μέσου φυσιολογικού. Η διάγνωση αυτών των ατόμων είναι υψηλής λειτουργικότητας αυτισμός ή σύνδρομο Asperger. Στο σύνδρομο Asperger επικεντρώνεται και η συγκεκριμένη παρουσίαση. Συγκεκριμένα εξετάζεται η συμπτωματολογία των ατόμων με σύνδρομο Asperger’s και διερευνώνται οι αισθητικοκινητικές τους λειτουργίες.
Ο Hans Asperger, ήταν γιατρός, έζησε και εργάστηκε στην Βιέννη όπου ήρθε σε επαφή με κάποια αγόρια τα οποία δυσκολευόταν να ανταποκριθούν κοινωνικά. Επίσης παρουσίαζαν δυσκολίες στην κοινωνική χρήση του λόγου, περιορισμένη κατανόηση χειρονομιών και εκφράσεων του προσώπου. Έτσι το 1944 ο Asperger έγραψε στα γερμανικά το άρθρο «Αυτιστικές ψυχοπάθειες της παιδικής ηλικίας» όπου περιέγραφε την συμπτωματολογία των συγκεκριμένων αγοριών της κλινικής του. Παράλληλα εξηγούσε πως οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν αυτά τα παιδιά κοινωνικά επηρέαζαν σοβαρά την καθημερινή τους ζωή και έκαναν δυστυχισμένους τους γονείς τους ενώ η δάσκαλοί τους οδηγούνταν σε απόγνωση. Όμως εντόπισε και θετικά χαρακτηριστικά στα συγκεκριμένα παιδιά όπως υψηλό επίπεδο μαθηματικής σκέψης και ιδιαίτερες ικανότητες στις γνωστικές τους λειτουργίες. Παρόλα αυτά ο Hans Asperger διαπίστωσε πως αυτά τα άτομα ήταν ευάλωτα στα πειράγματα και τους εκφοβισμούς στο σχολικό τους ή το κοινωνικό τους περιβάλλον.
Το άρθρο του Asperger γράφτηκε στα τέλη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου στα γερμανικά κάτι που το έκανε να διαβαστεί από περιορισμένο κοινό τότε, σε αντίθεση με αυτό του Kanner που γράφτηκε την ίδια εποχή αλλά επειδή βρισκόταν στις Η.Π.Α. έγινε σύντομα πολύ γνωστό. Το άρθρο του Asperger έγινε ευρέως γνωστό την δεκαετία του ’80 όταν για πρώτη φορά μεταφράστηκε στα Αγγλικά και αναφέρθηκε σε αυτό η Lorna Wing, (1981). Στο συγκεκριμένο άρθρο το οποίο αφορά τον αυτισμό και τις σχετιζόμενες διαταραχές η Wing για πρώτη φορά παρουσίασε τον όρο Σύνδρομο Asperger που αφορά άτομα με μέσω φυσιολογικό ή ανώτερο δείκτη νοημοσύνης με αυτιστικού τύπου συμπτωματολογία.
Το άρθρο του Asperger έμεινε για πολλά χρόνια στην αφάνεια ενώ το άρθρο του Kanner προκάλεσε αρκετές συζητήσεις. Όμως έπειτα από πολλά χρόνια ξεκαθάρισε το τοπίο της εικόνας των συμπτωμάτων του φάσματος του αυτισμού. Η Lorna Wing και η Judith Gould διεξήγαγαν το 1979 μια μεγάλη επιδημιολογική έρευνα στο Λονδίνο και κατέληξαν ότι οι χαρακτηριστικές δυσκολίες του αυτισμού μπορούν να περιγραφούν ως η τριάδα των διαταραχών:
διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση
διαταραχή στην κοινωνική επικοινωνία
διαταραχή στην κοινωνική φαντασία, στην ευελιξία της σκέψης και το φανταστικό παιχνίδι.
Γενικότερα έδωσαν έμφαση στην κοινωνική φύση των διαταραχών οι οποίες παρουσιάζονται στον αυτισμό. Ενώ για πρώτη φορά μιλάνε για το φάσμα του αυτισμού διότι συνάντησαν παιδιά που ταίριαζαν με την τριάδα των διαταραχών αλλά δεν ταίριαζαν ακριβώς με τις περιγραφές του Kanner.
Αργότερα η Wing και η Gould το 1981 περιέγραψαν πιο αναλυτικά τα κριτήρια διάγνωσης για το σύνδρομο Asperger:
Διαταραχή στην αμοιβαία κοινωνική αλληλεπίδραση και γενική κοινωνική ανικανότητα.
Παράξενος και σχολαστικός λόγος με στερεοτυπικό περιεχόμενο χωρίς καθυστέρηση ανάπτυξης
Περιορισμένες ικανότητες μη λεκτικής επικοινωνίας, περιορισμένες εκφράσεις προσώπου και χειρονομίες.
Αντίσταση στις αλλαγές και ευχαρίστηση από επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες
Περιορισμένα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και καλή μνήμη.
Μέχρι σήμερα η αιτιολογία του συνδρόμου είναι άγνωστη, οι επιστήμονες θεωρούν πως υπάρχει συνδυασμός παραγόντων που επιδρά κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κάτω από συγκεκριμένες ίσως συνθήκες. Εμφανίζεται σε 36 άτομα ανά 10000 και προσβάλλονται πιο συχνά αγόρια από ότι κορίτσια με αναλογία 1 κορίτσι ανά 10 αγόρια.
Με το πέρασμα των χρόνων η ανάγκη διερεύνησης των κοινωνικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού οδήγησε στην ανάπτυξη σημαντικών ψυχολογικών θεωριών που βοηθούν στην αξιολόγηση και παρέμβαση. Τρείς κλασικές θεωρίες είναι:
Η θεωρία του Νου (Theory of Mind)
Διαταραχή της Κεντρικής συνοχής (Weak Central Coherence Theory)
Διαταραχή της εκτελεστικής λειτουργίας (Executive Function Disorder)
Η θεωρία του Νου (Theory of Mind)
Πρόκειται για την ικανότητα που διαθέτει ο μέσος άνθρωπος να σκέφτεται ότι οι άλλοι άνθρωποι σκέφτονται και επιπλέον να σκέφτεται τι μπορεί να σκέφτονται οι γύρο του για τον ίδιο κ.ο.κ. Με την συγκεκριμένη ικανότητα στηρίζεται η αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, γίνεται η κατανόηση και η ερμηνεία της συμπεριφοράς των άλλων και το άτομο επιλέγει πράγματα που επηρεάζουν η δεν επηρεάζουν τους ανθρώπους γύρω του. Με άλλα λόγια πρόκειται για την αντίληψη ότι και οι άλλοι άνθρωποι διαθέτουν νοητικές λειτουργίες όπως προθέσεις, ανάγκες, επιθυμίες και πεποιθήσεις οι οποίες μπορούν να διαφέρουν από τις δικές μας. Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν δυσκολίες στην Θεωρία του Νου με τα πιο ικανά να δείχνουν κάποιου είδους κατανόηση αλλά αναπτυξιακά πολύ αργότερα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Έτσι έχουν δυσκολία στην πρόβλεψη της συμπεριφοράς των άλλων η οποία οδηγεί σε φόβο και αποστροφή της συναναστροφής με συνομηλίκους. Επίσης έχουν δυσκολία να αντιληφθούν τις προθέσεις των άλλων και να ερμηνεύσουν την συμπεριφορά τους.
Διαταραχή της Κεντρικής συνοχής (Weak Central Coherence Theory)
Πολύ περιληπτικά η συγκεκριμένη θεωρία δείχνει πως τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις λεπτομέρειες αλλά όχι στο σύνολο των πληροφοριών. Έτσι όταν βλέπουν ένα πίνακα ζωγραφικής δεν μπρούν να σχολιάσουν το νόημά του ή τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης αλλά παρατηρούν ανεπαίσθητες λεπτομέρειες του πίνακα. Ή όταν τους ζητηθεί να μεταφέρουν ένα μήνυμα δεν θα προσπαθήσουν να δώσουν το νόημα του μηνύματος αλλά να επαναλάβουν ακριβώς τις λέξεις που άκουσαν από αυτόν που τους έδωσε το μήνυμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν ιδιοσυγκρασιακή προσοχή, να προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους, έχουν δυσκολία να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες τους και να κάνουν σωστές επιλογές και δυσκολία να κάνουν συσχετίσεις και γενικεύσεις.
Διαταραχή της εκτελεστικής λειτουργίας (Executive Function Disorder)
Πρόκειται για την ικανότητα εφαρμογής της κατάλληλης στρατηγικής για την επίλυση προβλημάτων που παρουσιάζονται. Η λειτουργία αυτή βρίσκεται στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου και περιλαμβάνει τις εξής συμπεριφορές:
Αυτοέλεγχος
Σχεδιασμός
Αναστολές
Ευελιξία στην συμπεριφορά
Οργανωμένη διερεύνηση
Διατήρηση και αλλαγή
Τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν δυσκολίες με όλες τις παραπάνω λειτουργίες, δυσκολίες στο να αρχίσουν και να τελειώσουν κάποια δραστηριότητα, δυσκολίες στο συμβολικό παιχνίδι και την μίμηση.
Στο πέρασμα των ετών η επιστήμη έχει κάνει αλματώδη πρόοδο στην διάγνωση και υποστήριξη ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Με την κατάλληλη υποστήριξη ένα άτομο στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να κατακτήσει ένα καλό επίπεδο λειτουργικότητας και να έχει μία καλή ζωή.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου